_Lokomotorni_sistem.jpg "Lokomotorni sistem")
Skelet čovečijeg organizma predstavlja skup velikog broja kostiju medusobno povezanih spojevima, zglobovima. Kosti i zglobovi čine pasivni deo lokomotornog sistema. Aktivni deo lokomotornog sistema predstavlja mišićni sistem čijom akcijom dolazi do pokreta. Pokret, nastao dejstvom mišićnog sistema, ispoljava se promenom položaja pojedinih delova ili čitavog tela, u odnosu na prirodno okruženje. Svi pokreti koje organizam izvodi odigravaju se suprotno dejstvu sile zemljine teže, pa se lokomotorni sistem naziva i antigravitacioni sistem.
Osteologija - Ova nauka izučava koštani sistem, skelet čovečijeg tela. Koštani sistem ima mehaničku ulogu, koja se sastoji u zaštiti i potpori mekih tkiva i organa. Pored toga, kosti učestvuju u metabolizmu mineralnih materija. Kosti se razvijaju iz mladog vezivnog tkiva koje se naziva mezenhim i u kojem se razvijaju dve vrste ćelija, mlade koštane ćelije, osteoblasti i velike koštane ćelije, osteoklasti. Osteoblasti dovode do stvaranja koštanog tkiva a osteoklasti su ćelije koje dovode do promena grade koštanog tkiva. Obe vrste ćelija deluju neprekidno i uporedo, što je važno za normalan razvoj i oblikovanje ovog tkiva.Površina svake kosti je pokrivena, tankom, beličastom vezivnom opnom koja se naziva pokosnica (periost).
Delovi kostiju koji su u sastavu zgloba, nisu pokriveni pokosnicom već zglobnom hrskavicom (cartilago articularis). Kosti su izgrađene od dve vrste koštanog tkiva, zbijenog i sunđerastog.
Zbijeno koštano tkivo (substantia compactd), gradi površni sloj kostiju a sunderasto koštano tkivo (substantia spongiosa) se nalazi u dubljim slojevima kostiju. Zbijeno koštano tkivo grade kružno raspoređeni koštani slojevi (koštane lamele) izmedu kojih se nalaze uzdužni kanalići kroz koje, u dubinu kosti, prodiru krvni sudovi.
Sunderasto koštano tkivo je izgrađeno od koštanih gredica i listića, koji okružuju šupljinice, različitog oblika i veličine, nazvane areole. U ovim šupljinicama nalazi se koštana srž (medulla ossium) koja se deli na crvenu koštanu srž odgovornu za stvaranje krvnih zrnaca i krvnih pločica i žutu koštanu srž koja je pretežno ispunjena masnim materijama.
Skelet odraslog čoveka ima više od 200 kostiju koje se, na osnovu građe dele na, duge, kratke, pljosnate i mešovite. Duge kosti imaju središnji deo, telo (corpus) i dva okrajka (extremitas), gornji, proksimalni (extremitas proximalis), i donji, distalni okrajak (extremitas distalis).
Primer za duge cevaste kosti su: ramena kost (humems) i butna kost (femiir). Kratke kosti se nalaze u predelu šake i stopala. Pljosnate kosti imaju znatnu površinu, ali nemaju debljinu. U ove kosti se ubrajaju kosti krova lobanje. Ove kosti su izgrađene uglavnom od sunđerastog koštanog tkiva, koje se nalazi izmedu dva sloja zbijenog koštanog tkiva.
Kosti glave
Kosti glave čine kosti lobanje (ossa cranii) i kosti lica (ossa faciei).
style="display:block; text-align:center;"
data-ad-layout="in-article"
data-ad-format="fluid"
data-ad-client="ca-pub-3680394444982515"
data-ad-slot="6919562611">
Kosti lobanje
Kosti lobanje (ossa cranii) izgraduju koštanu lobanjsku duplju na kojoj se opisuju krov (calvaria) i baza lobanjske duplje (basis cranii). U lobanjskoj duplji smešten je mozak (encephalori). Neparne kosti lobanje su, čeo na kost (os frontale), sitasta kost (os ethmoidale), klinasta kost (os sphenoidale) i potiljačna kost (os occipitale). Parne kosti lobanje su slepoočna kost (os tempomle) i temena kost (os parietale).
Čeona kost (os frontale) učestvuje u izgradnji prednjeg dela krova i baze lobanje. Ova kost se nalazi iznad kostiju lica a ispred ostalih kostiju lobanje. Sastoji se iz vertikalnog dela, Ijuska čeone kosti (squama frontalis) i horizontalndg dela koji ima središnji, nosni deo (pars nasalis) i dva bočna, orbitalna dela (partes orbitales) koji grade krov očne duplje (orbitd). Oba orbitalna dela su napred povezana nosnim delom čeone kosti dok su pozadi razdvojeni medusobno sitastim urezom (incisura ethmoidalis). U sitasti urez se uvlači horizontalni deo sitaste kosti (lamina cribrosa ossis ethmoidalis). U donjem delu čeone kosti, nalazi se čeoni sinus (sinus frontalis).
Temena kost (os parietale) je u obliku četvrtaste koštane ploče i nalazi se u središnjem delu krova lobanje, odnosno iza čeone kosti (os frontale), ispred potiljačne kosti (os occipitale) i iznad slepoočne kosti (os temporale).
Potiljačna kost (os occipitale) izgraduje zadnji deo krova i baze lobanje. U središnjem delu ove kosti uočava se veliki , kružni otvor (foramen magnum) preko kojeg su neposredno spojena lobanjska duplja i kičmeni kanal. Potiljačna kost ima bazilarni deo, dva bočna i ljuskasti. Bazilarni deo (pars basilaris) je u obliku četvrtaste koštane ploče i nalazi se ispred velikog otvora (foramen magnum). Na gornjoj strani bazilarnog dela nalazi se uzdužni žleb (clavus) na kome leže produžena moždina (medula oblongata) i moždani most (pons), a prolazi bazilarna arterija (a. basilaris). Njegova donja strana gradi svod ždrela. Bočni delovi (partes laterales) leže spolja od velikog otvora, i na njihovim donjim stranama nalaze se zglobna ispupčenja (candyli occipitales) koji se spajaju sa prvim vratnim pršljenom (atlas). Ljuskasti deo (squama occipitalis) se nalazi pozadi velikog otvora (foramen magnum).
Sitasta kost (os ethmoidale) je deo prednje lobanjske duplje, očne i nosne duplje. Posmatrana spreda ova kost je u obliku terazija, tako da se na ovoj kosti opisuju horizontalni, vertikalni i dva bočna dela. Horizontalni je rešetkasta pločica (lamina cribrosa) na kojoj se nalaze brojni sitni otvori (foramina cribrosa) za prolaz mirisnih živaca (nn.olfactori). Vertikalni deo je rešetkastom pločicom podeljen na gornji manji deo , petlova kesta (crista galli) koji leži u lobanjskoj duplji, i donji veći deo, uspravni list (lamina perendicularis) koji gradi koštani deo nosne pregrade. Bočni delovi, labirint (labyrinthus ethmoidalis), desni i levi, nalaze se između očne i nosne duplje. Na unutrašnjoj strani bočnih delova nalaze se gornja i srednja nosna školjka (concha nasalis superiorir et media). Librinti se sastoje iz velikog broja sitnih, koštanih šupljina koje grade sitasti sinus (sinus ethmodalis).
Klinasta kost (os sphenoidale) je neparna kost koja je poput klina umetnuta između susednih kostiju. Ispred nje su čeona i sitasta kost, bočno su slepoočne kosti i pozadi je potiljačna kost. Ova kost je deo građe zidova srednje lobanjske duplje, očne i nosne duplje. Klinasta kost je u obliku leptira raširenih krila, pa se na njoj opisuju telo i tri parna nastavka, mala krila, velika krila i krilasti nastavci. Telo klinaste kosti (corpus sphenoidale) je središnji deo ove kosti koji ima oblik šuplje kocke. Gornja strana tela je izdubljena u malu jamu (fossa hypophysiallis) u kojoj se nalazi hipofiza. Zadnja strana tela se spaja sa bazilarnim delom potiljačne kosti. Od bočnih strana tela polaze mala i velika krila klinaste kosti. Donja strana tela gradi zadnji deo krova nosne duplje i od nje polaze krilati nastavci (processus pterygoidei). U unutrašnjosti tela klinaste kosti nalazi se klinasti sinus (sinus sphenoidalis). Mala krila (alae minores) polaze sa dva korena između kojih se nalazi kanal vidnog živca (canalis opticus) kroz koji prolazi vidni živac (n.opticus). Velika krila (atae majores) polaze sa tri korena sa bočnih strana tela klinaste kosti između kojih se nalaze tri otvora, prednji, kružni (foramen ovale) kroz koji prolazi gornjovilični živac (n.maxillaris), srednji, ovalni (foramen ovale) kroz koji prolazi donjovilični živac (n.mandibularis) i zadnji (foramen spinosum) kroz koji u lobanju ulazi srednja moždanična arterija (a.meningea media).
Slepoočna kost (os temporale) je parna kost koja izgrađuje bočne delove lobanje i srednji deo baze lobanje. Slepoočna kost se sastoji od tri dela, ljuskastog, bubnog i petroznog. Ljuskasti deo (pars squamosa) ima uspravni deo koji izgrađuje bočni deo na čijoj se spoljašnjoj strani vidi donjovilična jama (fossa mandibularis). Bubni deo (pars tympanica) predstavlja tanku koštanu pločicu koja zajedno sa ljuskastim delom izgrađuje spoljašnji slušni otvor i kanal (porus et meatus acusticus exenus) Petrozni deo, piramida (pars petrosa) je najveći deo koji ima oblik trostrane piramide čija je baza okrenuta pozadi i upolje a vrh napred i unutra. U petroznom delu slepoočne kosti smešteni su srednje i unutrašnje uho. Kroz njega prolazi kanal unutrašnje karotidne arterije (canalis caroticus) i kanal VII moždanog živca (canalis facialis) kroz koji prolazi istoimeni živac. Zadnja ivica petroznog dela, zajedno sa bočnim delom potiljačne kosti, gradi jugularni otvor (foramen jugulare) kroz koji se iz lobanje pružaju IX, X, XI moždani živac (n.glossopharyngeus, n.vagus i n.accessorius) i završni deo sigmoidnog venskog sinusa (sinus sigmoideus) na koji se nastavlja unutrašnja jugularna vena (v.jugularis interna)
Kosti lica (ossa faciei)
Kostur lica izgrađuje 15 kostiju, od kojih su 3 neparne i 6 parnih. Neparne kosti lica su:donja vilica (manidibula), ralo (vomer) i podjezična kost (os hyoideum). Parne kosti lica su: gornja vilica (maxilla), nepčana kost (os palatinum), jabučna kost (os zygomaticum), nosna kost (os nasale), suzna kost (os lacrimale) i donja nosna školjka (concha nasalis inferior). Kosti lica su čvrsto spojene sa kostima lobanje tako da zajedno učestvuju u izgradnji očne duplje (orbita), nosne duplje (cavitas nasi), usne duplje (cavitas oris), slepoočne jame (fossa temporalis), podslepoočne jame (fossa infratemporalis) i krilastonepčane jame (foss pterygopalatina).
Gprnja vilica (maxilla) je parna, središnja kost lica na kojoj se opisuju telo i četiri nastavka. Telo gornje vilice (corpus maxillae) ima oblik šuplje trostrane piramide čija baza (facies nasalis) gradi spoljašnji zid nosne duplje. Vrh je upravljen upolje, prema jabučnoj kosti. Gornja strana (facies orbitalis) izgrađuie pod očne duplje. prednja (facies anteriar} se nalazi pod mekim delovima lica, a zadnja (facies infratemporalis) gradi prednji zid potslepoočne jame (fossa infratemporalis). U unutrašnjosti tela gornje vilice nalazi se gornjovilični sinus (sinus maxillaris). Nastavci gornje vilice su čeoni (processus frontalis), jabučni (processus zygomaticus), nepčani (processus palatimis) i zubni nastavak (processus alveolaris). Zubni nastavak i zubi zajedno obrazuju zubni luk gornje vilice (arcus alveolaris).
Donja vilica (mandibula) je neparna kost lica koja se sastoji od tela i grane donje vilice. Mesto spoja tela i grane gradi ugao donje vilice (angulm mandibulae). Telo donje vilice (corpus mandibulae) ima potkovičast oblik. Na gorniem delu tela (pars aheolaris) nalazi se 16 zubnih jamica (alveoli dentales) u kojima su smešteni zubi donje vilice. Grana donje vilice (ramus mandibulae) je četvrtasta kaštana ploča postavljena u sagitalnoj ravni. Na njenoj unutrašaioj. strani vidi se otvor (foramen mandibulae) koji se nastavlja u istoimeni kanal (canalis mandihulae). Kroz ovaj kanal prolaze vaskujarno-živčani elementi donje vilice (a. v. i n. alveolaris inferior). Na gornjoj ivici grane vide se dva koštana nastavka: prednii, koronoidni (processus coronoideus) i zadnji, kondilarni nastavak (processus condylaris) na kojem se vide glava (caput mandibulae) i vrat donje vilice (collum mandibulae).
Kosti trupa
Kičmeni stub (colitmna vertebralis) predstavlja deo skeleta koji se pruža od baze lobanje, zadnjom stranom vrata i trupa do karličnih kostiju. Kičmeni stub izgraduju 33 - 34 kičmena pršljena (vertebrae), koji su međusobno spojeni. Pršljenovi se dele na 7 vratnih (vertebrae cervicales), 12 grudnih (vertebrae thoracicae), 5 slabinskih (vertebrae tumbales), 5 krsnih (vertebme sacrales), koji su međusobno srasli u krsnu kost (sacmm) i 4 - 5 trtičnih (verlebrae coccygeae).
Na svakom pršljenu razlikuju se, telo, lukovi, pršljenski otvor i nastavci. Telo (corpns vertebrae) je prednji, najmasivniji deo pršljena valjkastog oblika. Nalazi se ispred kičmenog otvora. Telo pršljena je sve masivnije što se pršljenovi nalaze na nižem delu kičmenog stuba. Luk pršljena (arcus verlebrae) je zadnji deo koji se sastoji iz dva dela, korena (pedicuhts amis vertebrae) koji polazi sa zadnje-bočnog dela tela pršljena, i pločice luka (lamina arcus vertebrae) postavljena iza korena luka.
Pršljenski otvor (formen vertebrale) se nalazi u sredini pršljena. Nastavci pršljena su, parni, poprečni (processus transversus), zglobni gornji i donji (processus articularis superiores et inferiores), i rtni, neparni nastavak (proces-sus spinosus.
Vratni pršljenovi imaju najmanje pršljensko telo, pršljenski otvor je trouglast, a poprečni nastavci imaju otvor (foramen transversarium) kroz koji prolaze kičmene arterije (a. vertebralis). Prvi (atlas)i drugi (axis) vratni pršljeni se bitno razlikuju od ostalih vratnih pršljenova.
Grudni pršljenovi poseduju zglobne rebarne jamice (foveae costales) na bočnom delu tela, uz gornju i donju ivicu za spoj sa glavom rebra. Takođe, na njihovim poprečnim nastavcima postoje zglobne jamice (foveae costales procesus transversales) za spoj sa kvržicom rebra.
Slabinski pršljenovi su masivnih tela, dugih i debelih poprečnih nastavaka koji predstavljaju zakržljala slabinska rebra. Krsni pršljenovi su medusobno koštano srasli tako da grade krsnu kost (sacrum). Krsna kost je trouglastog oblika sa bazom okrenutom naviše. Na njoj postoje: baza (basis ossis sacri), strane, prednja (facies petvica) i zadnja (facies dorsalis) i vrh (apex ossis sacri) koji se spaja sa trtičnom kosti. Trtični pršljenovi su takođe međusobno srasli, grade trtičnu kost (os coccygis), koja predstvlja završni deo kičmenog stuba.
U središnjem delu kičmenog stuba nalaz se kičmeni kanal (canalis vertebralis), u kome je smeštena kičmena moždina (medulla spinalis). Posmatran u celini kičmeni stub imal oblik izduženog slova S.
Na njemu se nalazel četiri krivine, vratna i slabinska, ispupčene napred, i, grudna i karlična ispupčene nazad. Između dva susedna pršljenska luka, nalaze se otvori (foramina intervertebralia) kroz koje kičmeni kanal napuštaju kičmeni živci (nn. spinales). Duž zadnje strane kičmenog stuba pruža se rtni greben koji grade rtni nastavci pršljenova.
Kosti grudnog koša
Grudna kost (sternum) izgraduje središnji deo prednjeg zida grudnog koša. Ova kost se svojim gornjim delom spaja sa ključnim kostima, a bočno sa prvih sedam rebarnih hrskavica. Grudna kost se sastoji iz gornjeg dela, ručice (manubrium sterni), tela (corpus sterni) i mačnog nastavka (processus xiphoideus).
Rebra (costae) su duge kosti kojih ima 12 pari, u obliku su luka ispupčenog upolje. Prvih 7 pari rebara su prava rebra (costae verae). Osmi, deveti i deseti par su lažna rebra (costae spuriae). Jedanaesti i dvanaesti par rebara su slobodna rebra (costae fluctuantes).Na svakom rebru razlikuju se telo i dva okrajka. Telo rebra (corpns costae) je srednji, izduženi deo, na kojem se razlikuju spoljašnja i unutrašnja strana, gornja i donja ivica. Okrajci rebra su: prednji, koji se spaja preko rebarne hrskavice sa grudnom kosti i zadnji, na kojem se razlikuju: glava rebra (caput costae), vrat (collum costae) i kvržica rebra (tuberculum costae). Prvo rebro je najkraće rebro.
Kosti gornjih ekstremiteta (ossa membri superioris)
Kosti gornjeg ekstremiteta ili ruke. čine kosti ramenog pojasa (cinsnlum membri superioris) i kosti pokretnog dela ruke (paa libera membri superioris). Kosti ramenog pojasa su ključna kost i lopatica, a kosti pokretnog dela ruke čine: ramena kost, žbica, lakatna kost i kosti šake.
Ključna kost (clavicula) je postavliena horizontalno između grudne kosti i lopatice. Ključna kost ima telo i dva okrajka.Telo (corpus claviculae) ima dve strane gornju i doniu (facies superior et inferior) i dve ivice prednju i zadnju (margo anterior et posterior). Okrajci su unutrašnji (extremitas sternalis) i spoljašnji (extremitas acromialis).
Lopatica (scaoula) je pljosnata. trouglasta kost koja je priljubliena uz zadnji zid grudnog koša. Lopatica ima dve strane. prednju (jacies costalis) koia je izdubljena u podlopatičnu jamu (fossa subscapularis) i zadnju (facies dorsalis) koja je grebenom lopatice (spina scapulae) podeljena na gornji, manji deo, nadgrebenu jamu (fossa suprasmnata) i donii veći deo, podgrebenu jamu (fossa infmspinata). Spoljašnji deo grebena lopatice proširen je u vidu četvrtaste ploče koia se nazivainatplećak (acromion). Ivice lopatice su gornja, spoljašnja i unutrašnja (margo snperior, lateralis et medialis). Uglovi lopatice su gornji, donji i spoljašnji (angulus superior, inferior et lateralis). Na spoljašnjem uglu se nalazi lopatična čašica (cavitas glenoidalis), a iznad i ispred nje je kljunski nastavak (processm coracoideus)
Ramena kost (humerus) je duga kost koja povezuje lopaticu sa kostima podlakta. Na njoj se razlikuju telo i dva pkrajka. Telo (corpus humeri) ima tri strane, prednju i unutrašnju (facies anteromedialis), prednje spoljašnju (facies anterolateralis) i zadnju (facies posterior) i tri ivice prednju, spoljašnju i unutrašnju (margo anterior, lateralis et medialis). Okrajci ramene kosti su gornii i donji. Gornji okrajak (extremitas superior) se sastoji od glave (caput humeri), vrata (collum humeri), velike kvrge (tuberculum majus), male kvrge (tuberculum minus) i međukvržnog žleba (sulcus intertubercularis). Donji okrajak ramene kosti (extremitas distalis) grade srednji, zglobni deo (condylus humeri) koji se sastoji od glavice ramene kosti (capitulum humeri) i kolotura ramene kosti (trochlea humeri) i dva bočna, nezglobna dela, epikondilusi, unutrašnji (epicondylus medialis) i spoljašnji (epicondylus lateralis).
Žbica (radius) je duga, spoljašnja kost podlakta čiji se gprnji okrajak spaja sa ramenom kosti i gornjim okrajkom lakatne kosti, a donji okrajak sa kostima ručja i donjim okrajkom lakatne kosti. Sastoji se iz tela i dva okrajka. Telo žbice (corpus radii) im tri strane: prednju, spoljašnju i zadnju (facies anterior, lateralis et posterior) i tri ivice prednju, unutrašnju i zadnju (margo anterio, nterosseus et posterior). Na gornjem okrajku (extremitas superior) vide se glava (caput radi), vrat (collum radi) i kvrga žbice (tuberositas radii). Na donjem okrajku (extremitas inferior) vide se zglobne površine za spoj sa kostima ručja i donjim okrajkom lakatne kosti, i šiljasti nastavak (processus stylideus).
Lakatna kost (ulna) je duga, unutrašnja kost podlakta čiji se gornji okrajak spaja sa ramenom kosti i gornjim okrajkom žbice a donji okrajak sa kostima ručja i donjim okrajkom žbice. Ova kost ima telo i dva okrajka. Telo Lakatne kosti (corpus ulnae) ima tri strane, prednju, unutrašnju i zadnju (facies anterior, medialis et posterior) i tri ivice, prednju, spoljašnju i zadnju (margo anterior, interosseus et posterior). Na gornjem okrajku (extremitas superior) vide se lakatni nastavak (olecranon), kljunasti nastavak (processus coroneideus) i koloturalni urez (incisura trochlearis). Na donjem okrajku (extremitas inferior) vide se glava lakatne kosti (caput ulnae) i šiljasti nastavak (processus styloideus)
Kosti šake (skeleton manus) izgrađuje 27 kostiju koie čine kosti ručja, kosti doručja i kosti prstiju.
Kosti ručja (ossa carpi), koiih ima 8, raspoređene su u dva reda: gornji proksimalni i donji distalni. Gornji red izgrađuju: čunasta kost (os scaphoideum), polumesečasta kost (os lunatum), troroglja kost (os triquetrum) i graškasta kost (os pisiforme). Donji red izgrađuju: trapezna kost (os trapezium), trapezoidna kost (os tmpezoideum), glavičasta kost (os capitatum) i kukasta kost (os hamatum).
Kosti doručja (ossa metacarpi). Ima ih 5, a obeležavaju se rimskim rednim brojevima od I-V. počevši od palca.
Kosti prstiju šake (ossa digitonim manus). Koštanu osnovu prstiju grade male kosti koje se nazivaju članci (phalanges) koie čine proksimalne (phalanx proximalis), srednje (phalanx media) i distalne (phalanx distalis). Svi prsti šake imaju po 3 članka, osim palca koji ima 2 (proksimalni i distalni).
Kosti donjeg ekstremiteta (ossa membri inferioris)
Kosti donjeg ekstremiteta ili noge, čine kosti karličnog pojasa (cingulum membri inferioris) i kosti slobodnog dela noge (pars libera membri injerioris). Kosti karličnog poiasa su predstavljene karličnom kosti a kosti slobodnog dela noge su: butna kost, čašica, golenjača, lišnjača i kosti stopala.
Karlična kost (os coxae) je parna, masivna kost nepravilnog oblika, koja učestvuje u izgradnji zldova karlice (pelvis). Karlične kosti se napred međusobno spajaju a pozadi se krsna kost (sacrum) u vidu klina zavlači između karličnih kostiju. Tokom razvoja i rasta karlična kost se prvobitno sastoji iz tri kosti, bedrene (os ilii), preponske (os pubis) i sedalne kosti (ps ischj). Ove tri kosti su prvobitno razdvojene hrskavicom u obliku slova Y koja okoštava izmedu 15 - 20 godine života. Na karličnoj kosti postoje dve strane i četiri ivice. Na spoljašnjoj strani, u srednjem delu, nalazi se duboka jama, zglobna čašica (acetabulum) koja služi za zglobljavanje sa glavom butne kosti (caput femoris). Iznad acetabuluma nalazi se krilo bedrene kosti na kojem se pripajaju sedalni mišići (mm. glutei) a ispod njega je veliki, zaporni otvor (foramen obturatorium) zatvoren zapornom opnom (membrana obturatoria). Na unutrašnjoj strani nalazi se lučna linija (linea arcuata). Iznad lučne linije nalaze se, napred, bedrena jama (fossa iliaca), a pozadi, zglobna uvasta površina (facies auricularis) za spoj sa krsnom kosti. Ispod lučne linije je zaporni otvor (foramen obturatorium). Prednja ivica karlične kosti je izdubljena i preko nje prolaze krvni sudovi i živci, prema butu, namenjeni donjem ekstremitetu. Gornja ivica je ispupčena i odgovara karličnom grebenu (crista iliaca). Na zadnjoj ivici vide se dva ureza, veliki i mali sedalni urez (incisura ischiadica major et minor) između kojih se nalazi sedalna bodlja (spina ischiadica). Donja ivica pozadi prelazi u hrapavo sedalno ispupčenje (tuber ischiadicum).
Karlica (pelvis) - Koštanu karlicu izgrađuju, napred i bočno, obe karlične kosti (os coxae) a pozadi krsna (sacrum) i trtična kost (os coccygis}. Karlica je podeljena graničnom linijom (linea terminalis) na gornji, širi deo, veliku karlicu (pelvis major) koja pripada trbušnoj duplji, i donji, uži deo, malu karlicu (pelvis minor) u kojoj su smešteni organi karlične duplje.
Butna kost (femur) je duga kost koja se gornjim krajem spaja sa karličnom kosti, a donjim sa čašicom i gornjim krajem golenjače. Na butnoi kosti se opisuju telo i dva okrajka. Telo (corpus femoris) je srednji dugi deo, koji ima prednju, spoljašnju i unutrašnju stranu (facies anterior, lateralis et medialis) i tri ivice-spoljašnju, unutrašnju i zadnju. Jasno uobličena ivica je samo uadnja, hrapava linija (linea aspera). Na gornjem okrajku (extremitas superioris) se razlikuju: glava (caput femoris), vrat (collum femoris). velika (trachanter minor) i mala kvrga (trochanter minor). Donji okrajak (extremitas inferior) je masivniji od gornje. na niemu se vide dva koštana ispupčenja, spoljašnje (condylus lateralis) i unutrašnje (condylus medialis). Ova dva kondila su napred spojena glatkom čašičnom površinom (facies patellaris), a pozadi su razdvojeni dubokom međukondilarnom jamom (fossa intercondylaris).
Čašica (patela) je mala, sezamoidna kost bademastog oblika koja se nalazi u tetivi m. guadriceps femoris, ispred donjeg okrajka butne kosti.
Golenjača (tibia) je duga, unutrašnia kost potkolenice koja se svojim gornjim okrajkom spaja sa butnom kosti i lišnjačom, a donjim okrajkom sa lišnjačom i skočnom kosti. Na golenjači se opisuju telo i dva okrajka. Telo (corpus tibiae) ima 3 strane: spoliašniu, unutrašnju i zadnju (facies lateralis, medialis et posterior) i tri ivice: prednju, spoljašnju i unutrašnju (margo anterior, interosseus et me dialis). Gornji okrajak (extremitas superior) je masivniji i na njemu se vide dva koštana ispupčenja, spoljašnje (condylus lateralis) i unutrašnje (condylus medialis). Na prednjoj strani ovog okrajka nalazi se golenjačno ispupčenje (tnberositas tibiae). Donji okrajak (extremitas inferior) poseduje zglobne površine koje služe za spoj sa donjim okrajkom lišnjače i skočnom kosti. Na njegovom unutrašnjem delu vidi se koštani nastavak, unutrašnji gležanj (malleolus medialis).
Lišnjača (fibula) je duga, spoljašnja kost potkolenice čiji se gornji okrajak spaja sa golenjačom a donji sa golenjačom i skočnom kosti. Na lišnjači se razlikuju telo j dva okrajka. Telo (corpus fibulae) ima tri strane, spoliašnju. unutrašniu i zadnju (facies lateralis, medialis et posterior). Na gornjem okrajku (extremitas superior) vidi se glava (caput fibulae) i vrat lišnjače (collum flbulae). Donji okrajak (extremitas inferior) je spoljašnji gležanj (malleolus lateralis) koji se zglobnjava sa donjim okrajkom golenjače i skočnom kosti.
Kosti stopala (ossa pedis)- U stopalu ima 26 kostiju raspoređenih u tri grupe, kosti nožja, donožja i prstiju stopala.
Kosti nožja (ossa tarsi) sačinjava sedam kostiju koje su raspoređenc u dva reda, zadnji i prednji. U zadnjem redu nalaze se petna (calcaneus) i skočna kost (talus). U prednjem redu nalaze se kockasta kost (os cuboideum), čunasta (os naviculare) ispred koje se nalaze tri klinaste kosti - unutrašnja, srednja i spoljašnja (os cuneiforme mediale, intermedium et laterale).
Kosti donožja (ossa metatarsi) su 5 kostiju koje sačinjavaju donožje i one se obeležavaju rimskim brojevima (I-V). Prva kost donožja pripada palcu.
Kosti prstiju stopala (ossa digitorum pedis) grade članci prstiju (phalanges), kojih ima 14. Članci se dele na proksimalne (phalam proximalis), srednje (phalam media) i distalne (phalanx distalis). Svi prsti imaju po tri članka osim palca (halux) koji ima dva članka (proksimalni i distalni).
